Khám phá tết ông Táo ở Việt Nam và một số nước Châu Á

GD&TĐ - Không chỉ Việt Nam mà một số nước ở Châu Á cũng có tục lệ cúng ông Công, ông Táo. Mỗi quốc gia lại có cách thể hiện riêng nhưng tất cả đều hướng về bữa cơm sum vầy ngày cuối năm, xua đi đen đủi của năm cũ và chào đón những điều tốt đẹp trong năm mới. 

 Mâm cúng Táo quân đặc trưng của người Việt Nam

Ở Việt Nam

Trong tín ngưỡng của người Việt, ông Táo ghi lại những việc làm tốt, xấu của mọi người để đến ngày trở về trời báo cáo với Ngọc Hoàng.

Ông Táo cưỡi cá chép hoá rồng lên Thiên đình, báo cáo tất cả việc làm tốt và chưa tốt của con người trong một năm để Thiên đình định đoạt công tội, thưởng phạt phân minh. Đêm Giao thừa, Táo quân mới trở lại trần gian để tiếp tục công việc trông coi bếp lửa gia đình.

Vào ngày 23 tháng Chạp hàng năm, người Việt sắm sửa một mâm cỗ tươm tất để tiễn ông Táo. Mâm cỗ thường có 1 đĩa gạo, 1 đĩa muối, khẩu thịt vai luộc (hoặc thịt gà), 1 bát canh, 1 đĩa xào, 1 đĩa giò, 1 con cá chép, 1 đĩa xôi gấc, 1 đĩa hoa quả, 1 ấm trà sen, 3 chén rượu, quả cau, lá trầu, 1 lọ hoa, 1 tập giấy tiền, vàng mã cùng ba chiếc mũ ông Táo.

Ở Trung Quốc

Cũng giống như người Việt, người Trung Quốc, ngày 23 tháng Chạp là ngày các vị thần bếp của mọi gia đình trở về trời để bẩm báo với Ngọc Hoàng về những việc làm tốt và xấu của mọi người trong một năm.

Người Trung Quốc gọi vị thần bếp của mình là Táo Vương. Vào ngày này, người Trung Quốc chuẩn bị mâm cơm cúng gồm có nắm gạo nếp, bánh đường, bánh rán chiên giòn và súp đậu.

Theo quan niệm, Táo Vương của người Trung Quốc chỉ có một ông một bà. Họ thường lập bàn thờ trong bếp với tranh hoặc tượng của ông Táo, bà Táo.

Vào ngày 23 tháng Chạp, người ta thường bôi mật ong lên tranh hoặc tượng Táo Vương. Ở Trung Quốc thay vì cúng cá chép, người ta thường cúng nước và chút cỏ khô, coi đây là thức ăn cho ngựa đưa Táo lên trời.

Ở Hàn Quốc

Người dân ở xứ sở kim chi cũng có ngày lễ cúng thần bếp nhưng không phải là ngày 23 tháng Chạp như người Việt mà vào ngày 29 tháng Chạp

Người Hàn Quốc gọi vị thần bếp của mình là Jowangsin. Vào ngày 29 tháng Chạp hàng năm, người Hàn Quốc cũng sắm sửa một bữa cơm cúng bao gồm hoa quả và các loại bánh gạo rán để tỏ lòng tôn kính.

Theo truyền thuyết, Jowangsin là một phụ nữ, bà là nữ thần mang hình dáng của nước. Bà có mặt để giúp các gia đình người Hàn Quốc rửa trôi đi mọi sự đen đủi, đón chào những an lành trong năm mới.

Vậy nên, người Hàn Quốc thường đặt một chén nước nhỏ dưới bếp, chén nước này sẽ được người phụ nữ trong nhà thay thường xuyên vào ngày mồng 1 và rằm hàng tháng.

Đồ lễ cúng Táo quân của người Hàn Quốc.

Ở Singapore

Hàng năm vào ngày 23 tháng Chạp, người dân Singapore có tục lệ đốt hình nhân ông Táo để tiễn về trời. Cũng như trong tín ngưỡng của người Việt, ông Táo về trời báo cáo lại với Ngọc Hoàng tình hình trong một năm qua và mong chờ một năm mới thật nhiều niềm vui và hạnh phúc.

Sau khi báo cáo, đêm giao thừa ông Táo sẽ quay về với trần gian để trông coi việc bếp lửa của mỗi nhà.

Về mâm cỗ cơ bản khá giống của người Việt. Nhưng chỉ đặc điểm phần môi của hình ông Táo được quết lên một lớp mật ong, đường và rượu ngọt với ý nguyện cầu mong sẽ báo cáo những điều tốt đẹp cho Ngọc Hoàng và mang lại nhiều may mắn cho gia chủ vào năm mới.

Ở Nhật Bản

Người Nhật có nam thần Daikokuten là vị thần chủ sự chuyện nhà cửa, bếp núc và tài lộc của gia chủ, ngài cũng là vị thần của ngũ cốc, là một trong 7 vị thần may mắn trong quan niệm văn hóa dân gian của người Nhật.

Vị thần này có khuôn mặt to lớn, nụ cười hể hả và thường được sơn màu nâu đen, có lẽ do thần luôn ở trong gian bếp mà bị “ám khói”.

Người Nhật cổ có quan niệm rằng trong những phiên chợ cuối năm, nếu ai ăn cắp được bức tranh hay bức tượng thần Daikokuten mà không bị “bắt quả tang” thì năm mới người đó sẽ gặp được rất nhiều may mắn về tiền tài.

Vì vậy, không người bán hàng nào “nỡ” làm to chuyện nếu thấy tượng hoặc tranh thần Daikokuten ở cửa hàng mình bỗng dưng “không cánh mà bay”. Nhiều khi, người ta còn bày sẵn ra như một cách để mời chào khách hàng vào cửa hiệu nhà mình.

Thần Daikokuten thường cầm theo một cái vồ bằng vàng, đây là cái vồ may mắn, mang lại tiền tài, thần hay được khắc họa ngồi trên chĩnh gạo và có những con chuột chạy quanh bởi chuột trong văn hóa Nhật Bản hàm ý cho việc gia chủ có nhiều của ăn của để, chuột biết nên kéo tới “xin ăn”.

Vào đêm giao thừa, tượng thần Daikokuten sẽ được bày bán nhiều như một món đồ may mắn mang lộc về nhà. Hình ảnh thần Daikokuten trước đây đã từng được khắc họa trên những tờ tiền của Nhật Bản.

Bảo Minh (TheoGiaoducthoidai.vn)