Chuyện của gia đình ba thế hệ sống trong căn nhà 6m2 ở Hà Nội

Ở tuổi 70, bà giáo về hưu chắt chiu tiền lương và thu nhập từ gian hàng tạp hóa, nuôi 4 miệng ăn trong căn nhà vỏn vẹn 6m2 được ''chồng'' thành 5 tầng giữa Thủ đô.

Căn nhà 6m2 giữa Hà Nội

6h30 mỗi sáng, bà Phạm Thị Tuyết (69 tuổi) dọn hàng tạp hóa nhỏ dưới tầng một của căn nhà trong con ngõ 241 Đê La Thành, phường Ô Chợ Dừa, quận Đống Đa, Hà Nội. Khách hàng chủ yếu là hàng xóm thân quen. Chốc chốc, có người đến hỏi mua bao thuốc lá, gói kẹo hoặc đổi bình gas mini.

Người ta hay nói đùa "nhà bà Tuyết 5 tầng, cao nhất xóm". Nhưng trên thực tế, diện tích chỉ 6m2, cả gia đình 3 thế hệ sinh hoạt khó khăn và bất tiện.

Căn nhà 5 tầng, diện tích 6m2 của bà Tuyết, nằm ngay lối đi xuống của con ngõ 241 Đê La Thành. (Ảnh: Mạnh Quân)

Nhà vệ sinh siêu nhỏ dưới tầng một, có ngày cả gia đình xếp hàng đợi đến lượt (Ảnh: Mạnh Quân).

Bên cạnh khu vệ sinh là gian bếp và hàng tạp hóa. (Ảnh: Mạnh Quân)

Tầng một gồm khu bếp, nhà tắm, vệ sinh và "quầy" tạp hóa. Có ngày, các thành viên xếp hàng đợi đến lượt đi vệ sinh hoặc không sẽ sử dụng tạm nhà vệ sinh công cộng cách nhà chỉ vài trăm mét. Từ tầng 2 trở lên lần lượt là các phòng ngủ và nhà kho.

Cầu thang gỗ giữa các tầng dựng thẳng đứng và hẹp khiến các thành viên mỗi lần di chuyển đều phải cúi khom người, nhìn ngó cẩn thận để tránh va chạm. Không gian sinh hoạt chật chội, ngủ không thể duỗi thẳng chân, đặc biệt với cháu trai cao 1m78 của bà Tuyết.

Nếu mùa hè nắng nóng và bí bách, thì đông đến lạnh thấu xương, mưa tạt khắp căn nhà.

"Bất kể ai lần đầu đến nhà đều cảm thấy bí bách và khó thở, nhưng chúng tôi đã quá quen", bà Tuyết không thể nhớ nổi số lần vấp ngã cầu thang hơn 20 năm qua.

Cầu thang dựng đứng khiến việc di chuyển gặp nhiều khó khăn. (Ảnh: Mạnh Quân)

Căn nhà 6m2 ba thế hệ cùng chung sống, gặp nhiều bất tiện và khó khăn. (Ảnh: Mạnh Quân)

Bất hạnh bên trong căn nhà

Sóng gió cứ liên tiếp bủa vây bà Phạm Thị Tuyết hơn nửa cuộc đời. Mọi hỉ nộ ái ố bà đều đã từng nếm trải. Chưa được nghỉ ngơi dẫu đã ở tuổi 70, mỗi ngày, người phụ nữ tảo tần vẫn một mình gồng gánh nuôi 4 miệng ăn: Một người con trai bị tai biến và hai cháu nội đang tuổi ăn tuổi học.

Bà Tuyết từng là giảng viên trường Đại học Công nghệ, Đại học Quốc gia Hà Nội. Chồng bà là bộ đội, sau phục viên làm nghề lái xe. Hai ông bà có hai người con: Một trai, một gái.

Một lần chở tôn, chồng bà Tuyết phanh gấp khiến kiện tôn trên ô tô đè trúng 6 người bốc vác. Bốn người nhập viện cấp cứu một tuần, được ông bà đón về nhà riêng chăm sóc suốt 3 tháng. Hai người còn lại bị thương nhẹ, chấp nhận khoản tiền bồi thường.

Để trang trải mọi chi phí hậu quả tai nạn, cặp vợ chồng đứt ruột bán căn nhà đang ở rộng 70m2 mà trước đây họ từng tự tay xây dựng. Gia đình bốn thành viên chuyển đến khu bếp hai tầng 6m2 bố mẹ để lại.

"Chúng tôi cải tạo, chắp vá thành "túp lều" 5 tầng, sinh sống từ năm 1999 đến nay", bà Tuyết nhớ lại.

Theo năm tháng, cuộc sống dần ổn định trở lại, anh Nguyễn Dương Nam (hiện 39 tuổi) - con trai bà Tuyết, kết hôn. Hai cháu nội Nguyễn Trung Hiếu (sinh năm 2005) và Nguyễn Thị Huyền Trang (sinh năm 2007) lần lượt chào đời trong niềm hạnh phúc của cả nhà.

Năm 2008, bà Tuyết về hưu, mở hàng tạp hóa mưu sinh dưới tầng một, thỉnh thoảng chạy chân phục vụ bàn ở nhà hàng kiếm thêm thu nhập.

Tuy nhiên, năm 2011, vợ anh Nam ôm theo hai con chỉ mới 4 và 6 tuổi, nói rằng về ngoại, nhưng thực chất bỏ đi biệt tích.

Sau thời gian tìm kiếm không có kết quả, bỗng một ngày, bà Tuyết nhận điện thoại, báo hai cháu đang ở Trà Vinh. Một mình bà lặn lội đường sá vào Nam, đón hai đứa trẻ ra Bắc.

Hai năm sau, con dâu lại ngỏ ý muốn đón con gái về sống cùng. Nghĩ thương cháu thiếu thốn tình cảm của mẹ, bà Tuyết đồng ý. Nhưng được một năm, người phụ nữ tiếp tục vứt con cho bố mẹ đẻ rồi bỏ đi. Bà nội lại ngược xuôi đón cháu về đùm bọc và chăm sóc.

"Từ đó đến bây giờ, mẹ chúng vẫn bặt vô âm tín, thỉnh thoảng gọi điện, nhưng chưa một lần về thăm con", bà Tuyết nói.

Ở tuổi 70, bà Tuyết vẫn đau đáu về tương lai của con trai và hai cháu nội. (Ảnh: Mạnh Quân)

Năm 2014, tai họa ập đến khi anh Nam, vốn là lái xe cho ngân hàng, bị tai biến và mất khả năng lao động.

"Tôi bị ốm sốt, chỉ nghĩ là bệnh cảm cúm thông thường. Hôm sau, tôi chạy xe máy ra chợ Hoàng Cầu thì bị ngã, yếu nửa người bên trái", người đàn ông gợi lại ký ức.

Dù chạy chữa khắp các bệnh viện lớn nhỏ trong nhiều tháng, tốn gần trăm triệu đồng, nhưng bệnh tình của anh Nam không chuyển biến.

Từ một trụ cột gia đình, nam tài xế không thể tiếp tục những hành trình vạn dặm. Anh dần mặc cảm và tự ti, hạn chế giao tiếp, khép mình một góc trong căn phòng tối trên tầng ba.

Cuộc sống khó khăn, vợ chồng bà Tuyết thay nhau làm việc nuôi con trai và hai đứa cháu thơ dại. Trong nghịch cảnh, bà vẫn luôn lạc quan, gom nhặt niềm vui từng ngày bán hàng.

Bất hạnh chưa dừng lại. Năm 2019, người chồng phát hiện mắc ung thư phổi. Bệnh tiến triển nhanh, một năm sau, ông qua đời. Mọi gánh nặng dồn lên đôi vai người vợ, người mẹ, người bà lam lũ.

"Cuộc đời tôi như cuốn tiểu thuyết, bấp bênh và gian truân. Ngày chồng mất, tôi vừa là ông, là bà, vừa là bố, là mẹ của hai đứa trẻ", người phụ nữ 70 tuổi bật khóc.

Chồng bà Tuyết qua đời năm 2020 vì ung thư, để lại một mình bà gánh vác gia đình. (Ảnh: Mạnh Quân)

Dù nghèo khổ, bà Tuyết không phụ thuộc hay dựa dẫm vào tình thương của những người xung quanh. Bà tính toán mọi chi tiêu từ khoản lương hưu 5,6 triệu đồng/tháng đến thu nhập từ gian hàng tạp hóa, luôn động viên hai cháu yên tâm đến trường.

Bà quán xuyến tất cả công việc, sinh hoạt trong nhà, từ nấu cơm, giặt giũ, dọn dẹp. Bởi bà hiểu những áp lực sau giờ học, những tủi thân, nhọc nhằn của hai đứa trẻ thiếu vắng tình yêu, sự quan tâm của bố mẹ.

"Mọi người cứ bảo tôi chiều các cháu, nhưng tôi muốn bù đắp cho hai đứa, khuyến khích chúng dành toàn thời gian học tập", bà giải thích.

Người bà vĩ đại trong mắt Hiếu và Trang luôn dạy dỗ, nhắc nhở hai cháu phải biết vượt qua nghịch cảnh để vươn lên trong cuộc sống, học giỏi và ngoan ngoãn. Đây cũng chính là động lực, sức mạnh để bà không gục ngã.

"Lắm lúc tôi nghĩ, nếu mình không còn nữa, ba bố con nó biết sống thế nào", bà Tuyết trầm ngâm.

Bà Tuyết lo sợ nếu mình không còn nữa, con trai và hai cháu nội sẽ sống như thế nào. (Ảnh: Mạnh Quân)

Buổi sinh nhật đầu tiên của hai đứa trẻ

 

Em Nguyễn Trung Hiếu, 17 tuổi, học sinh lớp 12 trường THPT Hoàng Cầu, đam mê công nghệ thông tin, dự định thi vào trường Đại học Công nghệ nơi bà nội từng công tác. Chiếc máy tính cũ em đang dùng, được bà mua từ một cửa hàng điện tử.

Chàng trai 17 tuổi rụt rè, ít nói và tự ti, nhưng khuôn mặt sáng và đôi mắt trong veo luôn ánh lên niềm hi vọng và sự quyết tâm theo đuổi đến cùng giấc mơ Đại học.

Trong khi đó, tính cách cô em gái Huyền Trang trái ngược hoàn toàn. Trang năng động và tự tin, thích tham gia các hoạt động xã hội.

Bà Tuyết hướng cháu gái theo học lớp 10 tại trường Cao đẳng Công thương Hà Nội, vừa học vừa làm, để sau tốt nghiệp, sẽ có một công việc ổn định.

Căn phòng chung của hai anh em Trung Hiếu - Huyền Trang. (Ảnh: Mạnh Quân)

Dù cuộc sống thiếu thốn đủ thứ, nhưng thứ hai đứa trẻ không bao giờ thiếu, chính là tình thương của bà. Hiếu và Trang cảm nhận những lo toan, vất vả, sự cố gắng mà bà nội chắt chiu, dành dụm, từ vật chất đến tình cảm.

Dù là những lúc vui lúc buồn, chúng biết ơn vì luôn có bà bên cạnh.

Cách đây mấy năm, bà Tuyết từng bật khóc với nỗi trăn trở không thể tổ chức một buổi tiệc sinh nhật cho hai cháu, điều mà bất cứ đứa trẻ nào cũng mong chờ. Căn nhà chật chội, ngồi 3 người đã chiếm hết không gian, nên từ nhỏ, chưa một lần Hiếu và Trang mời bạn về nhà chơi.

Mong ước này của bà Tuyết được Chương trình Điều ước thứ 7 bí mật thực hiện hồi tháng 10/2021. Trong bữa tiệc sinh nhật đặc biệt, 3 bà cháu cùng thổi nến, cùng khóc và cùng xúc động.

Không phụ lòng mong mỏi của bà nội, Hiếu học giỏi và ngoan ngoãn, ước mơ chạm đến cánh cổng Đại học. (Ảnh: Mạnh Quân)

Mặc cảm và day dứt suốt 10 năm

Làm bạn với căn phòng trên tầng 3, anh Nguyễn Dương Nam thu mình một góc, hạn chế giao tiếp. Anh luôn mặc cảm vì không thể làm việc kiếm sống, để một mình mẹ già gánh vác cả gia đình.

Từ ngày vợ bỏ đi, anh hận người phụ nữ không một lần hỏi thăm các con, dù chỉ là một cuộc điện thoại.

"Tôi biết hai con thiếu thốn tình mẹ, nên luôn cố gắng bù đắp. Nhưng không ngờ, bản thân lại bị tai biến, mọi dự định và kế hoạch đều dang dở", anh Nam nghẹn ngào.

Dồn nén cảm xúc sau loạt biến cố, người đàn ông suy nghĩ và day dứt nhiều đến mức gần 10 năm qua chưa từng có một giấc ngủ trọn vẹn. Mỗi ngày, anh thức thâu đêm đến 4-5h sáng, chìm đắm trong những dằn vặt. Càng cố gắng nhắm mắt, anh càng thao thức.

Căn phòng của anh Nam trên tầng ba, ánh sáng le lói qua khung cửa sổ. (Ảnh: Mạnh Quân)

Trước mặt mọi người, anh giả vờ cười nói, để không ai nhận ra sâu bên trong là nỗi mặc cảm. Đến tối, khi còn một mình, làm bạn với ti vi, nỗi buồn lại xâm chiếm.

"Một mình mẹ phải nuôi hai đứa con mình, tôi cảm thấy bất lực lắm, muốn đi làm để giúp đỡ nhưng sức khỏe không có!", anh giãi bày.

Người đàn ông biết rằng tai biến không có thuốc chữa dứt điểm, phụ thuộc chính vào nghị lực bản thân. Để cải thiện sức khỏe, mỗi chiều, anh đi bộ và tập đạp xe, rèn luyện các bài tập phục hồi chức năng.

10 năm qua, anh chưa có một giấc ngủ trọn vẹn, sau những biến cố của cuộc đời. (Ảnh: Mạnh Quân)

Ước mơ của bà

Trong căn nhà này, mỗi người đều có một ước mơ.

Trung Hiếu ước mơ chạm tay đến Đại học - tuy không là cánh cổng tương lai duy nhất, nhưng ngắn nhất, để em có công việc và thu nhập ổn định.

Đi làm, kiếm tiền và tự lập, Hiếu ước một ngày chuyển gia đình đến một căn nhà khác thoải mái hơn, lo được cho bà, bố và em gái.

Động lực chinh phục những ước mơ này của chàng trai 17 tuổi, xuất phát từ bà nội - người mà em gọi là "siêu nhân".

Anh Nguyễn Dương Nam mong rằng hai con được học hành đến nơi đến chốn, bản thân có thể chạy xe ôm kiếm thêm đồng ra đồng vào, phụ giúp mẹ già.

Nếu xa hơn nữa, anh ước một căn nhà rộng rãi, để hai đứa trẻ thỏa nguyện vọng một lần mời bạn bè đến nhà chơi.

Bà Tuyết hi vọng sống khỏe mạnh để tiếp tục chăm sóc gia đình, đến khi hai đứa trẻ có thể tự lập, lo cho cuộc sống riêng. (Ảnh: Mạnh Quân)

Còn bà Tuyết - "người phụ nữ gánh cả gia đình", nói rằng không còn ước mơ nào nữa, kể từ năm ngoái, hai đứa cháu được tổ chức bữa tiệc sinh nhật. 

Bà chỉ mong cả gia đình khỏe mạnh, cuộc sống êm đềm trôi qua mỗi ngày.

"Vài năm nữa, khi hai đứa trẻ lớn lên tự lo được cuộc sống riêng, nếu phải ra đi, tôi cũng không còn điều gì ân hận", bà Tuyết nghẹn lời.

70 năm, cuộc đời bà Tuyết từng như một cuốn tiểu thuyết nhiều nước mắt, nhưng kết thúc có hậu. Vượt qua mọi gian truân và thử thách, tuổi xế chiều, bà mãn nguyện với tất cả.

Một căn nhà nhỏ chỉ 6m2 giữa lòng Hà Nội.

Đứa con trai bệnh tật không ngừng nỗ lực.

Hai cháu nội ngoan ngoãn và học giỏi.

Hàng xóm luôn yêu thương và đoàn kết.

Với bà, thế là đủ!