Trump và Biden, ai là người nguy hiểm hơn với Trung Quốc?

Tổng thống Mỹ Donald Trump hồi đầu tuần đã tuyên bố rằng nếu đối thủ đảng Dân chủ Joe Biden của ông giành chiến thắng trong cuộc bầu cử tổng thống vào tháng 11 tới đây, Trung Quốc sẽ "sở hữu" nước Mỹ và người Mỹ sẽ phải học nói tiếng Trung. Kênh CNN có bài viết phản biện lại nhận xét của Tổng thống Mỹ.

Bài của ông Trump

Gán ghép đảng Dân chủ mềm mỏng với Trung Quốc là chiêu quen thuộc của Tổng thống Trump trong 4 năm cầm quyền. Lúc này, khi Trump chuẩn bị đối đầu Biden trong nỗ lực bảo vệ nhiệm kỳ thứ hai, ông một lần nữa lại tăng cường luận điệu bài Trung Quốc.

Trước thềm Đại hội toàn quốc của đảng Cộng hòa đang diễn ra trong tuần này, chiến dịch tranh cử của Trump đã công bố chương trình nghị sự nhiệm kỳ thứ hai. Tài liệu ngắn này đưa ra 10 ưu tiên cốt lõi. "Chấm dứt sự phụ thuộc của chúng ta vào Trung Quốc" được xếp lên đầu chương trình nghị sự, ngay sau "Việc làm" và "Loại bỏ COVID-19".

Chiến dịch cho biết họ có kế hoạch mang lại 1 triệu việc làm trong lĩnh vực sản xuất từ ​​Trung Quốc và yêu cầu nước này "hoàn toàn chịu trách nhiệm về việc để vi rút lây lan khắp thế giới".

Kể từ khi Trump chấp chính, quan hệ giữa hai nước Mỹ - Trung đã xuống mức thấp nhất trong nhiều thập kỷ. Ông Trump đã tiến hành cuộc chiến thuế quan, trừng phạt các quan chức Trung Quốc, khiến Bắc Kinh tức giận vì ủng hộ Đài Loan và trừng phạt các công ty công nghệ Trung Quốc, trong đó có cả gã khổng lồ viễn thông Huawei.

Mặc dù lo ngại về Trung Quốc đã trở thành quan tâm chung hơn của lưỡng đảng trong những năm gần đây, nhưng ở Washington vẫn có nhiều quan điểm cho rằng giới lãnh đạo Trung Quốc thích làm việc với Tổng thống Biden vào năm 2021 hơn. Suy nghĩ đó được củng cố mạnh mẽ sau khi William Evanina (một quan chức tình báo hàng đầu của Mỹ), tuyên bố vào tháng trước rằng Bắc Kinh muốn Trump thất cử.

Trong một bài phát biểu quan trọng vào đêm khai mạc đại hội đảng Cộng hòa (24.8), cựu đại sứ Mỹ tại Liên Hợp Quốc và cựu thống đốc bang Nam Carolina Nikki Haley nói rằng Biden sẽ là "điều tuyệt vời cho đảng Cộng sản Trung Quốc".

Tuy nhiên, các chuyên gia cho rằng thực tế phức tạp hơn nhiều và giới lãnh đạo của Trung Quốc vẫn quan sát xem ứng cử viên nào sẽ phù hợp hơn với các mục tiêu chiến lược dài hạn của Bắc Kinh.

Trung Quốc chế nhạo ông Trump trên mạng xã hội

Theo quan điểm của Bắc Kinh, Trump dường như đã làm suy yếu các liên minh truyền thống và uy tín quốc tế của Mỹ. Bộ máy tuyên truyền của Trung Quốc đã trích dẫn phản ứng của Trump đối với đại dịch COVID (khiến hơn 177.000 người Mỹ tử vong), như một bằng chứng cho thấy hệ thống chính trị của Mỹ đang thất bại và vai trò lãnh đạo toàn cầu của Mỹ đang chùn bước.

Trên mạng xã hội Trung Quốc, ông Trump đã bị chế giễu với biệt danh "Chuan Jianguo", tức là "Trump Kiến Quốc" với hàm ý rằng ông Trump đang ủng hộ chế độ của Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình bằng cách phá hoại nước Mỹ. Mặc dù Trump đã tung ra cuộc tấn công dữ dội vào Trung Quốc với các đòn thuế quan, lệnh trừng phạt và lệnh cấm, nhưng phần lớn ông đã hành động đơn phương mà không có sự hỗ trợ từ các đồng minh chủ chốt.

Stephen Orlins, chủ tịch Ủy ban Quốc gia về Quan hệ Mỹ-Trung cho biết: “Họ biết Biden là một người theo chủ nghĩa đa phương, dù là về thương mại, về an ninh, hay thậm chí là về nhân quyền”. "Ông ấy sẽ có cách tiếp cận đa phương với Trung Quốc và những người đó (giới lãnh đạo Bắc Kinh) đang lo sợ về một nhiệm kỳ tổng thống của Biden".

Trong nhiệm kỳ tổng thống của Trump, Trung Quốc đã được tạo cơ hội để trở nên quyết đoán hơn trên trường quốc tế. Sau khi Trump tuyên bố Mỹ rút khỏi Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), ông Tập cho biết Trung Quốc sẽ cung cấp 2 tỉ USD trong hai năm để giúp WHO đối phó với đại dịch toàn cầu. Trung Quốc đã thúc đẩy trước một đạo luật an ninh quốc gia ở Hồng Kông, tỏ lập trường cứng rắn đối với Đài Loan, nơi mà Trung Quốc coi là một phần lãnh thổ không thể tách rời và tiếp tục thúc đẩy tuyên bố chủ quyền đơn phương trên các vùng biển tranh chấp.

Ông Biden sẽ dành điều gì cho Trung Quốc?

Theo ông Bùi Mẫn Hân (Minxin Pei), giáo sư tại Đại học Claremont McKenna và là tác giả của "Chủ nghĩa tư bản thân hữu của Trung Quốc", Biden sẽ khôi phục sự ủng hộ của Mỹ đối với các tổ chức đa phương, trong đó có WHO, đồng thời tăng cường thương mại và củng cố lại liên minh quân sự NATO. Tất cả sẽ góp phần kiềm chế Trung Quốc.

Mặc dù Biden chỉ đề cập đến Trung Quốc một lần trong bài phát biểu nhận nhiệm vụ tại Đại hội toàn quốc của đảng Dân chủ tuần trước, nhưng ông đã nhiều lần lên án Trump vì đã yếu kém trước Trung Quốc. Ông Biden gọi ông Tập là "côn đồ" và các quảng cáo tranh cử của ông tuyên bố Tổng thống Trump đã không chịu quy trách nhiệm về sự lây lan của đại dịch cho Trung Quốc.

Trong cương lĩnh dài 92 trang của đảng Dân chủ phác thảo các chính sách chăm sóc sức khỏe, biến đổi khí hậu và kinh tế, Trung Quốc được nhắc đến 22 lần. Tài liệu này phác thảo cách "Đảng viên Dân chủ sẽ có hành động tích cực chống lại Trung Quốc hoặc bất kỳ quốc gia nào khác cố gắng cắt giảm sản xuất của Mỹ", hợp tác với "các đồng minh để đứng lên chống lại Trung Quốc", lên án "việc Trung Quốc bắt giam hàng loạt người Duy Ngô Nhĩ và các dân tộc thiểu số khác" ở Tân Cương và thực thi các biện pháp trừng phạt đối với các thực thể "chịu trách nhiệm về việc làm suy giảm quyền tự trị của Hồng Kông". Những vấn đề liên quan Trung Quốc trong cương lĩnh đều rất nhạy cảm với Bắc Kinh và bị Bắc Kinh phản bác nhiều lần trong thời gian qua.

Trong một bài báo trên Foreign Affairs vào đầu năm nay, ông Biden đã viết rằng: "Trung Quốc không thể bỏ qua hơn một nửa nền kinh tế toàn cầu. Điều đó mang lại cho chúng ta đòn bẩy đáng kể để định hình các quy tắc trên mọi thứ từ môi trường đến lao động, thương mại, công nghệ. và minh bạch, vì vậy chúng tiếp tục phản ánh các lợi ích và giá trị dân chủ".

Susan Shirk, chủ tịch Trung tâm Trung Quốc thế kỷ 21 tại San Diego và là cựu Phó trợ lý Bộ trưởng Ngoại giao trong chính quyền Clinton, cho biết Trung Quốc đã "mất rất nhiều bạn bè ở châu Á" bằng cách sử dụng sức mạnh kinh tế của mình để ép buộc các nước khác ủng hộ đồng tiền Trung Quốc. "Nếu xuất hiện chính quyền Biden, việc xây dựng một liên minh mạnh hơn ở châu Á sẽ dễ dàng hơn rất nhiều".

Trump 'không thể đoán trước'

Nhưng trong khi một nhiệm kỳ tổng thống của Biden sẽ là thách thức đối với Bắc Kinh, ông Trump lại trình bày một thứ hoàn toàn khác đối với các nhà lãnh đạo không thích rủi ro ở Bắc Kinh: sự thất thường.

Trong một báo cáo gần đây do quan chức tình báo hàng đầu Evanina biên soạn, "tính không thể đoán trước" của Trump được cho là lý do tại sao Trung Quốc thích Biden hơn.

Khi lần đầu tiên nhậm chức, ông Trump đã xướng lên những lời ca ngợi dành cho ông Tập sau khi họ ăn tối cùng nhau tại biệt thự Mar-a-Lago của ông ở Florida. Nhưng mặt khác, ông Trump vẫn đưa ra những lời đe dọa nhằm vào Trung Quốc trong lúc tuyên bố Trump - Tập "yêu nhau".

Các chuyên gia cho rằng kiểu khó dự đoán này làm tăng nguy cơ leo thang quân sự, nhất là ở những điểm nóng như Biển Đông, Biển Hoa Đông và Đài Loan.

Shirk nói: “Chúng ta không có liên lạc tốt và ngăn chặn khủng hoảng với Trung Quốc như cách chúng ta đã làm với Liên Xô trong Chiến tranh Lạnh. Vì vậy, đó là một tình huống rất nguy hiểm".

Truyền thông nhà nước Trung Quốc đã gọi Biden là "dễ chịu hơn", tạo ra cơ hội hợp tác trong các vấn đề quốc tế lớn như biến đổi khí hậu và không phổ biến vũ khí hạt nhân. Henry Wang, cố vấn của nội các Trung Quốc và là người sáng lập Trung tâm Toàn cầu hóa, nói rằng dưới chính quyền Biden, sẽ có nhiều cơ hội đối thoại hơn.

Giáo sư Bùi Mẫn Hân cho biết sự chia rẽ trong thái độ của Trung Quốc đối với Trump và Biden phụ thuộc vào việc các quan chức ở Bắc Kinh có quan điểm ngắn hạn hay dài hạn. Những người có tầm nhìn dài hạn thích Trump hơn, vì họ coi ông là người không đủ năng lực và không thể có được các đồng minh cùng thuyền, do đó tạo cho Trung Quốc nhiều cơ hội hơn để ứng phó. Ông Bùi Mẫn Hân nói rằng thêm 4 năm nữa của Trump sẽ dẫn đến nhiều chia rẽ nội bộ hơn, làm giảm khả năng tiến hành thành công một cuộc đấu tranh lâu dài chống lại Trung Quốc.

Những người tập trung vào ngắn hạn sẽ thích Biden hơn, vì ông sẽ tạm dừng mối quan hệ đang xấu đi nhanh chóng. "Chính quyền Biden có thể đề ra một chiến lược dài hạn bền vững, đó là đa phương với sự hỗ trợ của đồng minh, sẽ thực sự kiềm chế sức mạnh của Trung Quốc, hiệu quả hơn nhiều trong hai đến ba thập kỷ tới", giáo sư Bùi Mẫn Hân nhận định. “Chính quyền của Biden rất có thể sẽ phải tạm dừng cái mà tôi gọi là quá trình phá bỏ này”.

Anh Tú (dịch từ CNN)