Sức sống kỳ diệu của thực vật

Năm 1963, các nhà khảo cổ khai quật được một chiếc hũ tại pháo đài Masada gần Biển Chết, và tìm thấy 6 hạt giống cổ xưa.

6 hạt giống có niên đại từ năm 155 TCN đến năm 64, chính khí hậu khô cằn đã bảo quản chúng qua khoảng 2.000 năm. Những hạt giống này được cất giữ trong ngăn tủ của một nhà nghiên cứu ở Tel Aviv.

Phải đến 2005, Elaine Solowey, từ Viện Nghiên cứu Môi trường Arava, mới quyết định trồng thử một nửa số hạt giống. Mang nhiều hoài nghi, Solowey nghĩ rằng hạt giống không còn đủ nội nhũ để nảy mầm. Cô cho xử lý hạt giống với dung dịch chuyên dụng và phân bón, sau đó trồng chúng xuống đất của viện nghiên cứu.

8 tuần sau, một hạt giống đã mọc lên thành cây con. 12 năm sau, nó cao hơn 3 m. Đây là một cây chà là đực, có biệt danh là Methuselah - đặt theo tên nhân vật sống lâu nhất trong Kinh thánh. Những chiếc lá đầu tiên của nó bị đốm trắng, cho thấy tình trạng thiếu hụt chất dinh dưỡng, nhưng cuối cùng cây cũng vươn lên mạnh mẽ. Cây Methuselah trổ hoa lần đầu tiên vào năm 2011.

Du khách tham quan cây chà là cổ vào năm 2018. Ảnh: Leon Mauldin.

Từ khi Methuselah lớn lên, Solowey đã cho nảy mầm thành công thêm vài cây chà là khác từ những hạt giống cổ xưa được phát hiện tại các điểm khảo cổ quanh Biển Chết, ít nhất hai trong số đó là cây cái. Solowey muốn trồng một khu rừng cổ xưa từ những hạt giống khai quật được, với mong muốn "biết được loại chà là người cổ xưa từng ăn là gì, có vị ra sao". 

Nghiên cứu cho thấy cây Methuselah có gien gần nhất với chà là Hayany cổ từ Ai Cập. Điều này trùng khớp với một truyền thuyết trong Kinh Thánh rằng cây chà là ngày nay từng được đưa đến Israel khi người Do Thái rời bỏ Ai Cập.

"Methuselah là một cây chà là đến từ Bắc Phi chứ không phải Iraq, Iran hay Babylon. Tất nhiên bạn không thể xác nhận một truyền thuyết", Solowey giải thích. Có kế hoạch lai cây Methuselah với chà là Hayany. Các nhà nghiên cứu kỳ vọng tạo ra những quả chà là được người Do Thái cổ sử dụng thường xuyên do hương vị thơm ngon và lợi ích về sức khoẻ.

Cây chà là Do Thái có ý nghĩa sâu sắc trong văn hoá bản địa, khi xuất hiện trên cả những đồng tiền Do Thái cổ đại và tiền tệ hiện đại của Israel. Bất chấp lịch sử lâu đời, nhiều giống chà là đã bị xóa sổ sau những cuộc chiến tranh và thống trị của thế lực ngoại bang.

Ngày nay du khách có thể tham quan cây chà là Methuselah trong công viên của Viện Nghiên cứu Môi trường Arava tại khu nông nghiệp Ketura, miền nam Israel.

Masada, nơi các nhà khoa học tìm ra hạt giống Methuselah, là một pháo đài của người Do Thái cổ đại. Công trình này do vua Herod Đại đế (Herod I) xây dựng từ năm 40 - 30 TCN, trên một vùng đất 

cao có vách đá thẳng đứng. Nơi này chỉ có ba con đường mòn dẫn tới.

Bảo Ngọc (Theo National Geographic)