Top 10 tiến bộ y học đáng chú ý năm 2018

Vô số phát minh, cải tiến trong lĩnh vực điều trị và chăm sóc sức khoẻ con người trong năm nay, nhưng tạp chí Popular Science (Hoa Kỳ) chọn ra 10 sáng tạo khoa học, công nghệ thiết thực giúp con người sống tốt hơn và lâu hơn. Lo.Thuốc Aimovig 1. Thuốc đầu tiên giúp ngừa migraine Ước tính khoảng 12% dân số thế giới phải sống chung với migraine (chứng đau nửa đầu) với nhiều khổ sở, mệt mỏi. Các thuốc hiện tại ngừa bệnh này cũng giải quyết những nguyên nhân khác như cao huyết áp, động kinh, trầm cảm.Nhưng không phải lúc nào chúng cũng hiệu quả và lại thường gây tác dụng phụ.Aimovig được cơ quan quản lý Thuốc và thực phẩm (FDA) Hoa Kỳ cho phép sử dụng là thuốc đầu tiên ngừa migraine bằng cách ức chế một phân tử kích thích tế bào não gây đau đầu.Tiêm thuốc mỗi tháng có thể giảm 50% cơn migraine và thuốc ít tác dụng phụ.Popular Science trao giải phát kiến y khoa số một năm 2018 cho Aimovig. 2. Kem chống nắng cho da màu Lâu nay những người da sậm thường bối rối khi dùng kem chống nắng, vì nó để lại một lớp trắng không mong muốn trên da và chỉ có thể làm mất đi khi rửa với xà phòng. Black Girl Sunscreen là sản phẩm dành riêng cho người da màu, gồm hỗn hợp những hoá chất chống tia cực tím A và B, được bào chế đặc biệt để không lưu lại lớp trắng trên da. Sản phẩm cũng chứa chất tạo ẩm giúp ngừa khô da. Thuốc số hóa 3. Viên thuốc số hoá 50% người dùng thuốc mỗi ngày quên uống thuốc theo chỉ dẫn, khiến hiệu quả chữa bệnh giảm đi. Cuối năm qua hãng Proteus Digital Health (Hoa Kỳ) giải quyết điều này bằng cách nhét một sensor vào viên thuốc chữa bệnh tâm thần Abilify.Khi thuốc vào người, sensor phát tín hiệu đến một miếng cảm nhận trên da để ghi nhận rồi chuyển tiếp đến một thiết bị di động.Abilify MyCite là viên thuốc số hoá đầu tiên được FDA chấp thuận, nhưng Proteus Digital Health sẽ ứng dụng giải pháp này cho những loại thuốc khác. 4. Thay gien lỗi bằng gien tốt Có một nhóm bệnh mắt di truyền gọi là teo võng mạc gây ra bởi gien RPE65 lỗi, ảnh hưởng đến tế bào thị giác khiến bệnh nhân không nhìn rõ. Luxturna là liệu pháp gien đầu tiên can thiệp vào quá trình biến đổi tế bào trong cơ thể. Trên bệnh nhân có gien RPE65 lỗi, người ta tiêm vào mắt họ một virus vô hại chứa phiên bản gien RPE65 tốt nhằm thay gien lỗi trong tế bào thị giác.Lúc này gien tốt tạo ra một protein giúp cải thiện thị giác bệnh nhân.Luxturna mở đường cho những liệu pháp tương lai nhằm đưa gien tốt vào tế bào để thay gien lỗi. Thiết bị theo dõi nhịp tim Confirm Rx 5. Thiết bị theo dõi nhịp tim nhỏ như kẹp giấy Những bệnh nhân bị loạn nhịp tim có nhiều nguy cơ đột quỵ hay nhồi máu cơ tim. Nếu nghi ngờ một người bị vấn đề này, bác sĩ cho họ đeo một thiết bị cồng kềnh trên người trong vài ngày để ghi nhận nhịp tim. Để tránh bất tiện đó, hãng Abbott cho ra thiết bị Confirm Rx nhỏ như chiếc kẹp giấy, nhét dưới da, liên tục gửi điện tâm đồ (ECG) ngang qua bluetooth để bác sĩ theo dõi. Thiết bị theo dõi đường huyết Eversense 6. Theo dõi đường huyết trong ba tháng Bệnh nhân tiểu đường cần thử đường huyết nhiều lần mỗi ngày bằng cách chích đầu ngón tay. Họ cần thông tin để biết phải sử dụng bao nhiêu insulin để ngăn đường huyết tăng cao. Bất lợi của giải pháp này là khiến bệnh nhân đau, khó chịu và không biết được mức đường huyết giữa hai lần thử, một điều đáng lo vì tình trạng đường huyết tăng cao mạn tính có thể gây ra bệnh tim mạch, mù mắt và suy thận.  Một số thiết bị hiện nay giúp đo đường huyết liên tục trong một tuần, nhưng sản phẩm Eversense của Senseonics Holding giúp theo dõi lâu hơn, đến… 90 ngày. Nó nhỏ như hạt gạo, gắn trực tiếp dưới da, đo đường huyết mỗi 5 phút và gửi kết quả đến một thiết bị di động lưu trữ. Đồng hồ Apple watch 4 7. Đồng hồ thông minh theo dõi điện tim Đồng hồ thông minh Apple hiện tại có thể theo dõi bước đi, đếm mạch đập, thậm chí hướng dẫn bạn hít thở thư giãn sâu. Giờ đây đồng hồ phiên bản Series 4 của Apple có thêm chức năng ghi nhận điện tim (ECG), loại test thường làm tại phòng khám bởi bác sĩ, để phát hiện một dạng loạn nhịp tim gọi là rung nhĩ. Đây là lợi ích tiềm tàng trong tương lai để người dùng chia sẻ dữ liệu cho nghiên cứu khoa học, giúp bác sĩ nhận diện những dấu hiệu sớm của bệnh. Máy siêu âm Butterfly iQ 8. Máy siêu âm cho bác sĩ Máy siêu âm giúp nhìn được các cơ quan bên trong, thậm chí mạch máu trong tim. Hiện nay máy cồng kềnh và đắt tiền vì đầu dò được cấu thành bởi tích hợp tinh thể áp điện (piezoelectric crystals) rất tốn kém và các vùng khác nhau trên người phải có đầu dò riêng. Thay cho tích hợp tinh thể áp điện, máy siêu âm Butterfly iQ dùng một con chip silicon rẻ hơn nhiều nhưng vẫn bắt được tần số ở bất kỳ độ sâu nào. Điều này giúp giảm giá máy từ 40.000 USD hay nhiều hơn chỉ còn 2.000 USD, rất có lợi để chăm sóc sức khoẻ người dân vùng sâu vùng xa. Vắc xin zona Shingrix 9. Vắc xin ngừa zona hiệu quả Ở một thời điểm nào trong đời, một người lớn có thể mắc bệnh zona với những mụn rộp trên da ngứa ngáy, đau đớn, nổi ở một bên người.Dù bệnh có hết, nhưng sau này bệnh nhân vẫn có thể đau nhức nhiều tháng, nhiều năm ở vùng ảnh hưởng.Hiếm hoi, zona còn có thể gây ra điếc, mù mắt và đột quỵ.Vắc xin ngừa zona trước đây hiệu quả không cao. Cuối năm qua, FDA cho phép sử dụng Shingrix, vắc xin của GlaxoSmithKline Biologicals, giúp ngừa đến 90% zona trong năm đầu tiên sử dụng và hiệu quả 85% ở bốn năm tiếp theo. 10. Thuốc chữa HIV mạnh nhất trước nay Đó là thuốc Biktarvy ra mắt trong năm nay, uống một viên mỗi ngày, kết hợp ba loại thuốc tiêu diệt virus theo những cách khác nhau, khi phối hợp lại sẽ mạnh hơn so với sử dụng đơn độc. Trong thuốc có một thành phần hoàn toàn mới, theo những nghiên cứu mới nhất cho thấy nó hiệu quả như những thuốc ARV có trên thị trường, nhưng lại ít tác dụng phụ hơn. Theo Bình Yên - Thế giới hội nhập/ TGTT