Ảnh chân dung người Việt chụp từ hơn 150 năm trước

 Ảnh chân dung của người Việt chụp lần đầu vào năm nào? Câu hỏi ấy được sách "Buổi đầu nhiếp ảnh Việt Nam" của Terry Bennett giải đáp.

Tác phẩm Buổi đầu nhiếp ảnh Việt Nam cung cấp nguồn tư liệu trực quan sống động về nhiếp ảnh Việt buổi ban đầu với dấu ấn của người Pháp. Bức ảnh trên được chú thích: Ba người An Nam, do Fedor Jagor (1816-1900) chụp năm 1857, là một trong những tấm ảnh chân dung sớm nhất được chụp của người Việt Nam. Ảnh được chụp ở Singapore.

Ảnh chức sắc địa phương ở Sài Gòn thuộc Nam Kỳ năm 1859, được in trên giấy bạch đản. Người chụp ảnh được cho là Paul-Émile Berranger (1815-1896), viên tướng chỉ huy trên chiến thuyền Mitraille của Pháp đến Việt Nam năm 1858, cũng là nhiếp ảnh gia nghiệp dư.

Bức ảnh được chú thích phía dưới bằng tiếng Pháp với nghĩa: Sứ đoàn An Nam tới Pháp, ngày 5 tháng 11 năm 1863, cùng tên ba vị chánh, phó, bồi sứ Phan Thanh Giản, Phạm Phú Thứ và Ngụy Khắc Đản.

Bất chấp lệnh cấm, nhiều cơ sở cắt tóc, gội đầu lén hoạt động lại

Tụ tập nhậu, 3 người bị phạt 45 triệu đồng

Trong chuyến đi này, sứ đoàn Việt Nam được chụp rất nhiều ảnh. Ngoài ảnh tập thể còn có những bức ảnh chụp chân dung từng thành viên của sứ đoàn. Bức ảnh này chụp Chánh sứ Phan Thanh Giản (ngồi giữa) cùng hai thành viên sứ đoàn là Phó sứ Phạm Phú Thứ (bên trái) và Bồi sứ Ngụy Khắc Đản (bên phải) ở Marseille, Pháp.

Một tấm ảnh khác chụp những người có chức vụ cao nhất trong sứ đoàn Việt Nam sang Pháp năm 1863 theo thứ tự từ trái qua: Phó sứ Phạm Phú Thứ, Chánh sứ Phan Thanh Giản, Bồi sứ Ngụy Khắc Đản

Bên cạnh ảnh chân dung chụp riêng của chánh, phó và bồi sứ, còn có ảnh chụp chân dung nhiều thành viên trong đoàn. Trong đó có thể nhận ra ảnh Tôn Thọ Tường và Trương Vĩnh Ký. Trong hình là ảnh của Trương Vĩnh Ký (Pétrus Ký), khi ấy ông 26 tuổi.

Ảnh được chú thích: Thiếu nữ An Nam, do Clément Gillet chụp khoảng 1864-1867. Ông được cho là người mở hiệu ảnh thương mại đầu tiên ở Việt Nam năm 1863.

Bức ảnh được xác định thời điểm chụp khoảng năm 1866 về một chức sắc của Việt Nam. Ảnh được August Schatler chụp trong hiệu ảnh Gsell ở Sài Gòn dưới dạng danh thiếp, in trên giấy bạch đản.

Bức ảnh do John Thomson (1837-1921) chụp thiếu nữ Sài Gòn. Thời gian chụp khoảng 1867-1868, ứng với quãng thời gian Thomson đến thăm, làm việc tại Sài Gòn và Chợ Lớn.

Với tác phẩm Buổi đầu nhiếp ảnh Việt Nam (Early photography in Vietnam), Terry Bennett đã khôi phục gần như toàn cảnh về lịch sử ra đời, phát triển của nhiếp ảnh Việt Nam từ cuối thế kỷ XIX đến giữa những năm 1950. Cuốn sách là cẩm nang cho độc giả, nhà nghiên cứu quan tâm đến nhiếp ảnh nước nhà.

Ảnh: Sưu tập của Terry Bennett